Ahî Evran Zaviyesi - Kırşehir Merkez

Tarihçe ve Kuruluş

Ahî Evran Zaviyesi, Kırşehir merkezinde, şehrin tarihi dokusunun önemli bir parçası olarak bilinir. İlk inşa tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, muhtemelen 14. yüzyılda basit bir zâviye olarak kurulmuştur. Yapının tarihi, çeşitli dönemlerde yapılan eklemeler ve genişletmelerle şekillenmiştir:

• 1450: Seydi Beyoğlu Emir Hasan Bey tarafından üzerine bir bina eklenmiştir.
• 1481: Dulkadiroğlu Alâüddevle Bey, mevcut yapıyı genişletmiştir.
• 1560-61: Ahî Evran’ın torunlarından bir şeyh tarafından mescit ilave edilmiştir.

Bu çeşitli dönemlerde yapılan eklemeler ve restorasyonlar, zaviyenin zaman içinde önemli bir yapısal değişiklik geçirmesine neden olmuştur.

Mimari Özellikler

• Plan ve Yapı: Ahî Evran Zaviyesi, iki ana kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısmı kubbeli bir methal (ibadet yeri) ile iki yanındaki mescid ve divanhâneden oluşur. İkinci kısım ise bu bölümlere bitişik olarak arkalarında inşa edilmiş orta bir sofa ile çevresindeki iki hücre ve bir eyvan gibi türbelerden meydana gelir.

• Giriş ve Kapı: Zaviyenin batıya açılan cümle kapısı, XV-XVI. yüzyıl mimari üslubunu yansıtan beyaz mermerden işlenmiş olup, Sultan II. Mahmud’un tuğrası ve Ahî Evran’ın adını taşıyan bir kitâbe ile süslenmiştir. Kapının sol tarafında XX. yüzyılda eklenmiş bir minare yer alır.

• İç Mekan: Methal bölümüne girişi sağlayan cümle kapısından içeri girildiğinde, pencereli bir kasnakla yükseltilmiş, sivri kemerlerin taşıdığı kubbeli methal bölümüne ulaşılır. Kubbe, güneydeki kemer üzerinden karşılıklı üç basamakla çıkan eyvan mescidine açılır. Mescidin üstü, gömme ayağa oturtulmuş takviye kemerlerinin desteklediği sivri tonozla örtülmüştür.

• Mescid ve Türbe: Mescidin güney duvarında sade bir mihrap ve ahşap minber yer alır. Ayrıca burada, Ahî Evran’ın türbesi de bulunmaktadır. Türbe, büyük bir ahşap sanduka ile Ahî Evran’ın mezarını sembolize eder. Türbenin etrafında, çeşitli yörelerden ahşap sandukalar yer alır.

• Restorasyon ve Eklemeler: 1968-1972 yıllarında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yapılan restorasyonlar, yapının günümüzdeki görünümünü kazanmasını sağlamıştır. Restorasyon sırasında eski malzemeler ve mimari detaylar korunarak yapının tarihi dokusu yaşatılmıştır.

Vakıf ve Yönetim

Zâviye, Ahî Evran’ın ahfadına ait vakıflar tarafından yönetilmiştir. Vakıf gelirleri, zâviye şeyhinin ve vakıf mütevellisi ile nâzırlarının maaşlarını karşılamak için kullanılmış, geri kalan miktar ise misafirlerin ağırlanması için harcanmıştır. Zâviyenin vakıf gelirleri Kırşehir bölgesindeki köyler ve mezralardan sağlanmıştır, ancak bu gelirlerin tamamı vakfa ait olmamış, sadece mâlikâne hissesi tahsis edilmiştir.

Sonuç

Ahî Evran Zaviyesi, Kırşehir’in kültürel ve tarihi mirasının önemli bir parçasıdır. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinin izlerini taşıyan bu yapı, hem mimarisi hem de tarihi süreçteki rolüyle dikkate değer bir yapıdır. Tarihi boyunca geçirdiği değişiklikler ve restorasyonlar sayesinde, Ahî Evran Zaviyesi günümüzde de ziyaretçilere açık bir kültürel miras olarak varlığını sürdürmektedir.