Kırşehir Ağıtları

Ağıtların Tanımı: Ağıtlar, genellikle bir kişinin ölümü ya da büyük bir acıyı anlatan, halk müziğinin önemli bir parçası olan şiirsel türlerdir. Kırşehir ağıtları da, yöresel dertleri, acıları ve öyküleri yansıtır. Bu ağıtlar, hem kişisel hem de toplumsal trajedilerin anlatıldığı önemli kültürel miraslardır.

1. Kocasının Ölümü Üzerine Gelinin Yaktığı Ağıt

Metin: Evimizin önü guyunun başı
Başıma değdi de süvenin daşı
Bana gelin gaynına var dirler
Benim gaynım Selif’imin yoldaşı
Genç yaşında felek büktü belimi
Elimden alalıda nazlı yarimi
Ellerin içinde gırdı dilimi
Dulluğu serime verdim yareler
Bağına vardım da eğilmiş dallar
Sekiz ay yatmış da incinmiş kollar
Bana gelin gel gaynına var dirler
Gaynımda oğlumun arkadaşı
Kırağı geldide gülümü soldurdu
Kahbe felek güllerimi aldırdı
Kime ne diyim de neyleyim
Kaynımı örtümü gece kondurdu
Zabahda esiyo baharın yeli
Elimde gitdi de kimlerin yeri
Kıramam da babam ben seni
Nasıl varayım da gaynıma eller.

Özdemir, Kırşehir / Mucur Dalakçı Köyü

Açıklama: Bu ağıt, genç yaşta eşini kaybeden bir gelinin duyduğu derin acıyı ve üzüntüyü anlatır. Eşinin ölümünden sonra yaşadığı zorluklar ve kendisine yönelik toplumun baskısı, gelinin ruh halini ve yaşadığı acıyı yansıtır. Ağıtta, ölen kişinin hatırası ve gelinin yaşadığı keder öne çıkar.

2. Dalakçı ve Kümbet Köyleri Arasındaki Arazi Kavgası

Metin: Gavga gurduk çiğdenliğin başına
Yuvan Hoca fitil goydu döşüne
Zalim düşman ne düşüyon peşine
Ölmez diyi daş vurdular başıma
Büyüdün Ferzi’mi alsın ganımı
Bir vatan uğruna verdim canımı
Gavgayı gurduhda Seyfe’ nin sağı
Dört oğlunun biri Feran ufağı
Büyüdün Ferzi’mi alsın ganımı
Bir vatan uğruna verdim canımı
Harman yerinede harman döğmeyin
Mezarimin baş taşını çekmeyin
Garip diyi göz ardına atmayın
Büyüdün guzumu alsın ganımı
Bir vatan uğruna verdim canımı
Gözlerim mahsun galır ocahta
Mor goyunum meler gelir sıcakta
Dört oğlumun biri Ferzi gucahta
Büyüdün guzumu alsın ganımı
Bir vatan uğruna verdim canımı
Kesin burada düşmanların yolunu

Özdemir, Kırşehir-Dalakçı Köyü

Açıklama: Bu ağıt, 1954 yılında Dalakçı ve Kümbet köyleri arasındaki arazi kavgasında öldürülen Arif için yakılmıştır. Ağıtta, ölen kişinin vatan uğruna verdiği mücadele ve fedakarlıklar öne çıkar. Ağıt, ölen kişinin anısını yaşatmayı ve düşmanların yolunun kesilmesini vurgular.

3. Nişanlısı Askerde Ölen Meryem Kızın Ağıtı

Metin: Kaleden çıktım da sağıdır selamet
Başköy’ e geldim de koptu kıyamet
Askerin gelini kime emanet
Meryem’ im Meryem’ im aslan Meryem’ im
Ağ toprak altında yaslan
Meryem’ im
Kaçarken bağlaması dolaştı
Zalim toprak arkasından ulaştı
O selvi saçları saça dolaştı
Meryem’ im Meryem’ im aslan Meryem’ im
Topraklar altında yaslan
Meryem’ im
Ağ toprağı bir boz duman yürüdü
Kazmayı küreği alan yürüdü
Gelmeyin Başköylüler derdim varidi
Meryem’ im Meryem’ im aslan Meryem’ im
Topraklar altında yaslan
Meryem’ im
Bir dam yaptırmış temeli dışa
Çalışma Bilalim emeğin boşa
Eyvah Meryem’ im yandım ateşe
Meryem’ im Meryem’ im aslan Meryem’ im
Topraklar altında yaslan
Meryem’ im

Kaman-Başköy

Açıklama: Meryem isimli bir kızın nişanlısının askerde ölmesi üzerine yakılan bu ağıtta, Meryem’in yaşadığı acı ve isyan dile getirilir. Meryem’in ölen nişanlısı ve onun kaybı üzerine yaşadığı derin keder, ağıtın temelini oluşturur. Ağıt, Meryem’in yaşadığı trajediyi ve toplumsal baskıları da yansıtır.

4. Kaynana ile Geçimsizlik Yüzünden İntihar Eden Yeter ve Ali’nin Ağıtı

Metin: Ali’ nin gözleri koyun alası
Yeter’ in gözleri kömür karası
Bunların sebebi ümüş halası
Aman Ali’ m dur demedim mi?
Koynumda bebeğim var demedim mi?
Tekdeki bağına düşmüş alaca
Evinden kalkıyor kanlı salaca
Salın Kemal’ imi gitsin ilaca
Aman Ali’ m dur demedim mi?
Karnımda bebeğim var demedim mi?
Şosenin altında bir çifte mezar
Maşallah deyimde değmesin nazar
Mezarın içinde bir katip gezer
Aman Ali’ m dur demedim mi?
Koynumda bebeğim var demedim mi?
Mezarın üstünde güller bitecek
Altı ayı kalmış günü yetecek
Gencecikken ömürleri bitecek
Aman Ali’ m sana dur demedim mi?
Karnımda bebeğim var demedim mi?

Kaman / İsahocalı Kasabası

Açıklama: Bu ağıt, kaynana ile geçimsizlik yüzünden eşi ve hamile olarak intihar eden Yeter ve Ali için yakılmıştır. Ağıtta, çiftin yaşadığı zorluklar, geçimsizlikler ve sonrasında yaşanan trajik olaylar detaylandırılır. Yeter ve Ali’nin yaşamı ve ölümü, ağıtta derin bir üzüntü ile dile getirilir.

Genel Not: Kırşehir ağıtları, bölgenin halk müziğinde önemli bir yer tutar ve sosyal hayatı, tarihsel olayları ve kişisel trajedileri yansıtır. Bu ağıtlar, halkın yaşadığı acıları, fedakarlıkları ve toplumsal olayları anlatan değerli kültürel belgelerdir.