Mengücek Oğlu Behramşah (Melik Gazi) Türbesi ve Medresesi

Kırşehir’in merkez ilçesinde bulunan Melikgazi Kümbeti, 1240-1250 yılları arasında Mengüçük Oğulları'ndan Melik Muzaffereddin Behram Şah adına, eşi tarafından yaptırılmıştır.

Mengücek Oğlu Behramşah (Melik Gazi) Türbesi ve Medresesi

Bu tarihi yapı, köşeleri pahlı kare bir kaide üzerine oturtulmuş sekizgen bir gövdeye sahiptir. Yapının üzerindeki silindirik konik külaha geçişte, üçgen pahlar kullanılmıştır. Bu pahlar, kümbete çadır görünümü kazandırmış olup, Türk türbe mimarisinin Orta Asya çadır sanatından etkilendiğini ve hatta kümbetlerin kökeninin Orta Asya sanatı olduğunu destekleyen önemli bir örnek teşkil etmektedir.

Ailenin Kökeni ve Tarihi

Selçuklu Sultanı Alâeddin Keykubat'ın kendisine "ikta" olarak verdiği Kırşehir'e yerleşen Muzafferüddin Behramşah, Mengücek ailesinin önemli bir temsilcisidir. Mengücek ailesi, Malazgirt Savaşı'ndan sonra Erzincan merkezli olmak üzere Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde, özellikle Kemah, Divriği, Şebinkarahisar, Tunceli ve Elazığ'da bir Türk-Türkmen beyi olarak kurulmuştur. Kurucusu Mengücek Gazi, Malazgirt Savaşı'na Selçuklu Sultanı Alp Arslan’ın komutanı olarak katılmış bir askerdir.

Mengücek Ailesi ve Behramşah

Mengücek ailesi, Malazgirt zaferinden sonra Selçuklu Devleti'nin idari bölüşümüne dahil edilmiştir. Mengücekli Beyliği, 1071 yılında Bizans İmparatorluğu ile Selçuklular arasında yapılan Malazgirt Savaşı'ndan sonra Selçuklu Sultanı Alp Arslan’ın kumandanlarından Mengücek Gazi tarafından kurulmuştur. Bu beylik Erzincan, Kemah, Divriği ve Şebinkarahisar bölgelerini kapsamaktadır ve 1080 yılında kurulduğu bilgisi kaynaklarda yer almaktadır.

Kırşehir’deki Eserler

Kırşehir'de Mengücek Oğlu Behramşah'ın yaptırdığı Melik Gazi Türbesi ve Medresesi, günümüze ulaşan önemli tarihi eserlerdir. Medrese, Kırşehir’deki birçok medreseden biri olarak bilinir, ancak zamanla yıkılmıştır. Bugün varlığını koruyan yapılar arasında Melik Gazi Türbesi öne çıkmaktadır.

Kırşehir’i ziyaret eden Alman seyyahlar Heinrich Barth ve A.D. Mordtmann, 1858 yılında şehirdeki medreselerin varlığından bahsetmiş ve Melik Gazi Medresesi’ni tanımlamıştır. Bu medrese, II. İzzettin Keykavus döneminde, Fahrettin Behramşah oğlu Melik Muzafferüddin tarafından yaptırılmıştır.

Türbe ve Medrese Hakkında

Melik Gazi Türbesi, Anadolu Selçuklularının mezar anıtları olan kümbetlerin güzel bir örneğidir. Türbe, Kırşehir’in merkezinde, Cacabey Medresesi'nin doğusunda yer almaktadır. XIII. yüzyılda Muzafferüddin Behramşah'ın ölümünden sonra eşi tarafından yaptırıldığı yönünde görüşler bulunmaktadır. Türbenin yapısı, eski Türk çadırlarını anımsatacak şekilde tasarlanmıştır.

Medrese ve Kültürel Miras

Behramşah Medresesi, 1246 yılında inşa edilmiştir ancak günümüze ulaşmamıştır. Bununla birlikte, Melik Gazi Türbesi, Mengücek ailesinin sanata ve kültüre verdiği önemi gösteren somut bir örnek olarak günümüze kadar gelmiştir.

Bazı kaynaklarda, Behramşah'ın medresesi, Cumhuriyet döneminde bir tarih hocası tarafından yanlış anlaşılmış ve bu nedenle kitabesi yok edilmiştir. Yine de, dönemin tarihi eserlerine olan katkılarının izleri günümüzde bazı eski fotoğraflarda ve kaynaklarda yer almaktadır.

Mengücek ailesinin Kırşehir'deki izleri, bu bölgenin tarihi ve kültürel mirası açısından önemli bir yere sahiptir ve yapılan araştırmalarla bu mirasın korunması ve anlaşılması sağlanmaktadır.